تعیین برخی از ویژگی‌های بیولوژیکی و مولکولی فیتوپلاسماهای همراه با زردی مو در استان‌های فارس و لرستان*

زردی فیتوپلاسمایی یکی از بیماری‌های مهم و اقتصادی انگور در بسیاری از نقاط جهان است. در بازدیدهای سال‌های1391 و1392 علائمی شبیه به علائم زردی فیتوپلاسمایی در مناطق موکاری استان‌های فارس و لرستان مشاهده و قلمه‌هایی انتخاب و کشت گردید. عامل زردی بااستفاده از سس (Cuscuta campestris Yank.) از موهای حاصل از کشت قلمه‌های تهیه شده از موهای دارای علائم در استان‌های فارس و لرستان به پروانش و با استفاده از پیوند از پروانش به پروانش انتقال داده شد و در پروانش‌های مایه‌زنی شده تولید علائم بارز بیماری‌های فیتوپلاسمایی کرد. درآزمون‏ واکنش زنجیره‌ای پلیمراز(PCR) مستقیم با استفاده ازنمونه‌های پروانش مایه‌زنی شده و جفت آغازگر   P1/P7قطعه مورد انتظار( 1800 جفت باز از اپرون ار ان ای ریبوزومی) تکثیر شد. در آزمون پی سی آر دو مرحله‏ای با استفاده از جفت آغازگر P1/P7 در دور اول و R16F2n/R16R2 در دور دوم نیز قطعه مورد انتظار( 1200 جفت باز از ژن آر ان ای ریبوزومیSُ16ُ) تکثیر شد واز این لحاظ 12 نمونه از 20نمونه مو مبتلا به زردی تاکستان‌های فارس و لرستان، موهای علائم‌دار حاصل از کشت قلمه‌ها و پروانش‌های مایه‌زنی مثبت بودند. محصولات پی سی آر مستقیم جدایه‏های فارس و لرستان همسانه‏سازی و تعیین ترادف شده و به ترتیب تحت رس شمارهای KF130967 و KF130968 در بانک جهانی ژن ثبت گردیدند. جستجو با برنامه بلاست نشان داد که فیتوپلاسماهای عامل زردی مو در فارس و لرستان در بین ترادف‌های موجود در بانک جهانی ژن، بیشترین شباهت را با فیتوپلاسماهای گروه آر ان ای ریبوزومی تورم جوانه (Stolbur, 16SrXII)دارند. مقایسه چند شکلی طولی قطعات برشی (RFLP)حقیقی با استفاده ازمحصول PCR دو مرحله‌ای و RFLP  مجازی با استفاده از ترادف ناحیه تکثیری جفت آغازگرR16F2n/R16R2. نشان داد که فیتوپلاسماهای زردی مو در استان‌های فارس و لرستان از یکدیگر قابل تشخیص نیستند و متعلق به زیر گروهA  در گروه 16SrXII می‌باشند. با تعیین میزان تشابه نوکلئوتیدی و آنالیزتبارزایی با استفاده از ترادف کامل ژن آر ان ای ریبوزومی Sُ16 نیز تعلق فیتوپلاسماهای زردی مو در استان‌های فارس و لرستان به16SrXII-A تأیید شد. مقایسه نقوش حاصل از  RFLP  مجازی نشان داد که فیتوپلاسمای عامل زوال مو در استان خراسان جنوبی با فیتوپلاسماهای عامل زردی مو در استان‌های فارس و لرستان و سایر فیتوپلاسماهای گروه16SrXII-A   متفاوت است. این اولین گزارش از وجود بیماری زردی فیتوپلاسمایی در غرب و جنوب ایران است. وجود زردی فیتوپلاسمایی مو در نواحی مختلف نشان می‌دهد که این بیماری در ایران سابقه طولانی دارد.